رابطه کوه با خودشناسی و خداشناسی در قرآن

خداوند در خلقت هر مخلوقی، حکمتی قرار داده و هیچ مخلوقی را بیهوده نیافریده است. در قرآن کریم آمده است: «ربنا ما خلقت هذا باطلاً سبحانک فقنا عذاب النار؛1 خدایا! چیزی را به گزاف و بیهوده نیافریدی و تو منزهی از این که کاری گزاف و بیهوده انجام دهی؛ پس ما را از عذاب آتش و دوزخ، نگه‌دار». در مورد خلقت کوه نیز اهدافی در کار بوده که یکی از آنها وادار نمودن انسان به اندیشه درباره آن است؛ تأمل و اندیشه‌ای که موجب شناخت خود وخدا شود. در قرآن کریم، 38 بار کلمه کوه (جبل) و کوه‌ها (جبال) آمده است. کلمه کوه در بعضی آیات، نقش محوری و در بعضی دیگر، نقش فرعی به عهده دارد و از معانی آیات چنین برمی‌آید که کوه، یکی از خلقت‌های بزرگ آفرینش می‌باشد؛ در روایات آمده است که کوه، محل پناهگاه و رشد و اندیشه حضرت ابراهیم علیه‌السلام، محل مناجات حضرت موسی علیه‌السلام، مخفیگاه اصحاب کهف و از همه مهم‌تر، محل عبادت خاتم پیامبران، حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله و محل نزول اولین آیات الهی توسط حضرت جبرئیل بر این پیامبر عظیم‌الشأن است. 

شعر بسیار زیبای شهریار در بزرگداشت کوه و کوهنوردان

کوه در شب چه شکوهی دارد               خرم آن جلگه که کوهی دارد

شب چو مهتاب درخشد در کوه            خرمن عشق نماید انبوه

تاجی از ماه به سر دارد کوه                  وز طلا جبه به بر دارد کوه

شاه بیت غزل دور نماست                    کوه سلطان همه صحراهاست

کوه را چشمه ی بی اندوهی است         کوه منزلگه بابا کوهی است

اولین پرتو ماه و خورشید                    روی پیشانی کوه است پدید